Αριθμός δημοσιεύσεων

Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων Scopus, το 2012 καταγράφονται 12.214 ελληνικές δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Μέχρι το 2009, η παραγωγή ελληνικών επιστημονικών δημοσιεύσεων αυξανόταν, έκτοτε ο αριθμός παραμένει περίπου ίδιος, ελαφρώς υπέρτερος των 12.000 ετησίως, υποδηλώνοντας πιθανώς ότι ο αριθμός αυτός αποτελεί την «οροφή» του ελληνικού ερευνητικού συστήματος ως έχει. Αποτέλεσμα της στασιμότητας αυτής είναι η μείωση του μεριδίου των ελληνικών δημοσιεύσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τον ΟΟΣΑ: από το 2,51% του συνόλου των χωρών της ΕΕ το 2009, η χώρα κατέχει το 2,26% για το 2012 (αντίστοιχα, 0,91 το 2009 και 0,81 το 2012 για τις χώρες του ΟΟΣΑ). Υπολογιζόμενος, ωστόσο, ο αριθμός των δημοσιεύσεων σε σχέση με τις δαπάνες Ε&Α, σε σχέση με τα Ισοδύναμα Πλήρους Απασχόλησης (ΙΠΑ) των ερευνητών και σε σχέση με τον πληθυσμό, το ελληνικό ερευνητικό σύστημα επιδεικνύει υψηλή παραγωγικότητα. Η Ελλάδα βρίσκεται πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και στους τρεις αυτούς δείκτες. Αναλυτικότερα, το 2012 ο αριθμός ελληνικών δημοσιεύσεων ανά εκατομμύριο Ευρώ δαπανών Ε&Α είναι 8,33 έναντι 2,00 που είναι ο μέσος όρος της ΕΕ28, ο αριθμός ελληνικών δημοσιεύσεων ανά ΙΠΑ είναι 0,45 έναντι 0,32 που είναι ο μέσος όρος της ΕΕ28 και ο αριθμός των δημοσιεύσεων ανά κάτοικο 1,098 έναντι 1,080.

Αριθμός Αναφορών

Όσον αφορά στην απήχηση, την πρωτοτυπία, και την ποιότητα, οι ελληνικές δημοσιεύσεις συνεχίζουν να τοποθετούνται δυναμικά στο διεθνές περιβάλλον, αφού οι αναφορές σε ελληνικές δημοσιεύσεις καταγράφουν διαχρονικά αυξητικές τάσεις, με την πιο πρόσφατη περίοδο (2008-2012) να καταγράφει 344.309 αναφορές. Συγκρινόμενος δε ο ρυθμός μεταβολής της χώρας με τις χώρες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ, επίσης παραμένει διαχρονικά θετικός, και υπέρτερος των χωρών αυτών, αν και, θα πρέπει να σημειωθεί, με ελαφρώς πτωτικές τάσεις (π.χ. από 1,24 για την περίοδο 2001-2005, στο 1,10 για την περίοδο 2007-2011). Σημαντικά, η συμμετοχή της χώρας στο σύνολο των αναφορών της ΕΕ και του ΟΟΣΑ αυξάνεται, και τούτο παρότι το μερίδιο των δημοσιεύσεων της χώρας μειώνεται (βλ. παραπάνω). Αυτό σε συνδυασμό με το διαρκώς αυξανόμενο ποσοστό (67,6% για την περίοδο 2008-2012, από 61,6% για την περίοδο 2004-2008) των δημοσιεύσεων που λαμβάνουν αναφορές καταδεικνύει την αυξανόμενη αναγνωρισιμότητα των επιστημόνων συγγραφέων.

Δείκτες Απήχησης - Υψηλή Απήχηση

Αντίστοιχα, ο δείκτης απήχησης των ελληνικών δημοσιεύσεων καταγράφει διαχρονικά αυξητικές τάσεις έχοντας ήδη ξεπεράσει τον αντίστοιχο δείκτη των χωρών του ΟΟΣΑ (5,04), και υπολειπόμενος λίγο του αντίστοιχου ευρωπαϊκού (5,72 για την Ελλάδα την περίοδο 2008-2012, και 5,85 για τις χώρες της ΕΕ). Αυτή η αυξητική τάση αποτυπώνεται και στις διαχρονικά θετικές τιμές μεταβολής του δείκτη απήχησης, υπέρτερες δε των αντίστοιχων της ΕΕ και του ΟΟΣΑ. Επιπλέον, ο σχετικός δείκτης απήχησης των ελληνικών δημοσιεύσεων -που υποδεικνύει κατά πόσο ο μέσος όρος των αναφορών που λαμβάνουν οι ελληνικές δημοσιεύσεις προσεγγίζει το μέσο όρο (τιμή: 1) αναφορών στις δημοσιεύσεις των χωρών μελών της ΕΕ ή του ΟΟΣΑ- έχει ξεπεράσει τον αντίστοιχο δείκτη του ΟΟΣΑ, και υπολείπεται ελάχιστα του ευρωπαϊκού (1,14 σε σχέση με ΟΟΣΑ, και 0,98 σε σχέση με ΕΕ).

Κυριότεροι συντελεστές στην παραγωγή επιστημονικών δημοσιεύσεων

Για την χρονική περίοδο 2008-2012, οι τρεις σημαντικότερες κατηγορίες ελληνικών φορέων ως προς τον αριθμό δημοσιεύσεων είναι τα Πανεπιστήμια, τα Δημόσια Νοσοκομεία και τα Ερευνητικά Κέντρα που εποπτεύονται από τη ΓΓΕΤ. Σε όλη τη διάρκεια της περιόδου, η εξέλιξη των δεικτών που αφορούν την απήχηση των δημοσιεύσεων είναι θετική για τις επιμέρους κατηγορίες φορέων και συμβαδίζει με την άνοδο των σχετικών δεικτών του συνόλου των ελληνικών δημοσιεύσεων. 

Αναφορικά με τα ποσοστά δημοσιεύσεων με αναφορές, την πρωτεία έχουν τα Ερευνητικά Κέντρα που εποπτεύονται από την ΓΓΕΤ, ενώ ακολουθούν οι Λοιποί Δημόσιοι Ερευνητικοί Φορείς, τα Πανεπιστήμια, οι Ιδιωτικοί Φορείς Υγείας και τα Ιδιωτικά Μη Κερδοσκοπικά Ιδρύματα.

Υψηλότερη απήχηση από τον παγκόσμιο μέσο όρο επιτυγχάνουν οι δημοσιεύσεις που προέρχονται από επτά κατηγορίες φορέων: τα Ερευνητικά Κέντρα που εποπτεύονται από τη ΓΓΕΤ, οι Ιδιωτικοί Φορείς Υγείας, οι Λοιποί Εκπαιδευτικοί Φορείς, οι Λοιποί Δημόσιοι Ερευνητικοί Φορείς, τα Πανεπιστήμια, τα Ιδιωτικά Μη Κερδοσκοπικά Ιδρύματα και οι Επιχειρήσεις.

Στο πεδίο “Natural Sciences” την υψηλότερη απήχηση επιτυγχάνουν τα Ερευνητικά Κέντρα που εποπτεύονται από την ΓΓΕΤ (1,39). Κάτι που ισχύει και στο πεδίο «Engineering & Technology” με 1,42.

Στο πεδίο “Medical & Health Sciences” την υψηλότερη απήχηση επιτυγχάνουν οι Λοιποί Εκπαιδευτικοί Φορείς (2,04).

Στο πεδίο “Agricultural Sciences” την υψηλότερη απήχηση επιτυγχάνουν τα Ερευνητικά Κέντρα που εποπτεύονται από την ΓΓΕΤ (1,41), όπως και στο πεδία “Social Sciences” (1,31), και “Humanities” (2,93).

Όλες οι κατηγορίες φορέων αυξάνουν τις συνεργασίες που πραγματοποιούνται με Έλληνες και ξένους ερευνητές για την παραγωγή δημοσιεύσεων.

Κατανομή ανά επιστημονικό πεδίο - επιστημονικές περιχές αριστείας 

Όσον αφορά στην κατανομή των ελληνικών δημοσιεύσεων σε επιστημονικά πεδία, οι αριθμητικά περισσότερες ανήκουν στο επιστημονικό πεδίο “Natural Sciences”, ακολουθούμενο από το πεδίο “Medical & Health Sciences” και το πεδίο “Engineering and Technology”. Οι πιο χαμηλοί αριθμοί δημοσιεύσεων στα επιστημονικά πεδία “Social Sciences”, “Agricultural Sciences” και “Humanities” είναι αναμενόμενοι, ιδιαίτερα για το πρώτο και τρίτο πεδίο, δεδομένου των ιδιαζόντων χαρακτηριστικών της ερευνητικής δραστηριότητας και των δημοσιεύσεων στα συγκεκριμένα επιστημονικά πεδία (βλ. και Παράρτημα Ι - Μεθοδολογία).

Στο επίπεδο των έξι κύριων επιστημονικών πεδίων, το πεδίο των “Humanities”, παρά τους χαμηλούς αριθμούς δημοσιεύσεων (και, αναφορών), επιτυγχάνει τον μεγαλύτερο σχετικό δείκτη απήχησης (1,37). Ακολουθεί το πεδίο των “Engineering and Technology” (1,26), “Natural Sciences” (1,19), “Medical & Health Sciences” (1,14), “Agricultural Sciences”(1,09), και “Social Sciences” (0,96). Εστιάζοντας στις εξειδικευμένες θεματικές περιοχές των επιστημονικών αυτών πεδίων άνω της τιμής 1 εντοπίζονται 74 περιοχές του “Natural Sciences”, 39 του “Engineering & technology”, 46 του “Medical & Health Sciences”, 6 περιοχές του “Agricultural Sciences, 16 του “Social Sciences” και 8 του “Humanities”. Επιπλέον, η συσχέτιση του σχετικού δείκτη απήχησης με την εθνική επιστημονική παραγωγή (δείκτης δραστηριότητας) επιτρέπει τον δισδιάστατο εντοπισμό αυτών των θεματικών περιοχών που δεικνύουν μεγάλη/μικρή δραστηριότητα και απήχηση.   

Συνεργασίες

Ως προς τις επιστημονικές συνεργασίες για την παραγωγή ελληνικών δημοσιεύσεων, καταγράφεται μία διαχρονική πτώση των δημοσιεύσεων που παράγονται από έναν μόνο ελληνικό φορέα (από το 55,2% το 2002, στο 33,9% το 2012, ενώ αντίστοιχα οι δημοσιεύσεις με αποκλειστικά ελληνικές συνεργασίες δείχνουν σταθερές γύρω στο 20%. Αντίστροφα, και σε πλήρη ταύτιση με τις παγκόσμιες τάσεις για διαρκώς αυξανόμενη επιστημονική δικτύωση, οι δημοσιεύσεις που προκύπτουν από διεθνείς και αποκλειστικά διεθνείς συνεργασίες διαχρονικά αυξάνονται, ενώ στο πιο πρόσφατο έτος (2012) αποτελούν το 44,5% του συνόλου. Μάλιστα, η επιστημονική αυτή συνεργασία συναρτάται θετικά με τον σχετικό δείκτη απήχησης των δημοσιεύσεων που παράχθηκαν. Οι δημοσιεύσεις που προέκυψαν έπειτα από διεθνή συνεργασία έχουν υψηλότερο σχετικό δείκτη απήχησης από αυτές που προέκυψαν μόνο από ελληνική, και ακόμα υψηλότερη σε σχέση με αυτές τις δημοσιεύσεις χωρίς συνεργασία. Αυτό ισχύει για όλα τα επιστημονικά πεδία.

Ο μεγαλύτερος αριθμός συνεργασιών καταγράφεται με τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία.